Hoe ik een criminele journalist liet arresteren

Het is aan het begin van de middag, twee uur eerder dan de afgesproken tijd, dat ik de Nederlandse ambassade in Kiev binnenloop. Drie uur eerder ben ik met mijn vlucht uit Amsterdam geland en tussendoor heb ik een hotel, een Oekraïense simkaart en wat andere basisbenodigdheden geregeld voor de aankomende dagen.

Een tweetje met de ambassade
Stefan weet niets van mijn komst. Door één tweetje met een kennis van Stefan en de Nederlandse ambassade in Kiev is hij naar de ambassade gekomen in de hoop een code van Western Union te krijgen, zodat hij 100 euro op kan halen. Het zou de 100 euro van een factuur van RT zijn, één van de weinige opdrachtgevers waar Stefan als journalist nog welkom was. De rest van zijn opdrachtgevers, zoals GeenStijl.nl waar hij op publiceerde (evenals via Reporters Online), hadden hun handen al lang van Stefan afgetrokken, nadat hij een paar maanden geleden in Beiroet opgepakt was voor fraude met een creditcard.

Geenstijl helpt Stefan uit Libanese cel
Veel opdrachtgevers voelen zich misleid omdat iedereen in eerste instantie dacht dat hij gearresteerd werd in Beiroet voor zijn journalistieke werk, een leugen die hij daags voor zijn arrestatie zelf openbaar maakte via social media. ‘Ik heb vragen gesteld over de Hezbollah aan het ministerie van defensie.’ Pas later leren we dat Stefan een creditcard heeft gestolen om daar een hotel mee te kunnen betalen. Met hulp van GeenStijl en anderen wist Stefan uiteindelijk uit zijn Libanese cel te komen en ging hij met een tussenstop in Nederland terug naar Oekraïne.

Wij zijn helemaal klaar met hem
De weken voor mijn komst naar Kiev bleken niet de makkelijkste weken te zijn geweest voor Stefan. Zijn inkomsten waren nihil en dreven hem uit zijn huis, hij kwam op straat en zag zich genoodzaakt zijn laatste eigendommen te verkopen. Tot aan zijn laptop toe. Richting familie en vrienden werden de verhalen groter en groter. Zo gaf Stefan in de weken die volgden aan AIDS te hebben, een lintworm, werd hij beroofd en zo ging het door. Verhalen die achteraf voor 90% uit leugens bestonden met als enige doel geld los te troggelen. ‘Wij zijn helemaal klaar met hem Michel. Ik hoef hem nooit meer te zien’ zegt zijn vader in één van onze gesprekken.

Terug in Kiev
Voor ik naar Stefan geleid word, die in een andere ruimte van de ambassade zit, praat ik het plan kort door met mijn contactpersoon van de ambassade. De ambassade had Stefan afgelopen weken diverse malen over de vloer gehad, maar ze konden niets voor hem doen. Ze moesten hem keer op keer wegsturen. ‘Meer dan advies geven en soms een kop thee konden we hem niet geven. Wij verstrekken geen geld en kunnen zijn reis terug ook niet betalen.’

Spekkers wat doe jij hier?
De ambassade had er voor gekozen om Stefan in een aparte ruimte te plaatsen zodat hij me niet zag aankomen. In de gesprekken met hen en met Buitenlandse Zaken de dagen ervoor werd me duidelijk dat ze er een beetje voor vreesden dat de overdracht niet zo soepel zou verlopen als in mijn beloftes. ‘Hoe zal hij reageren, we zijn wel open voor publiek.’ Ik denk dan ook dat ze hem voornamelijk om die reden apart hebben gehouden.

Hij zat rustig op een bankje toen ik de ruimte in kwam lopen met naast hem een schoteltje met wat fruit en een kop thee. Toen hij opkeek leek hij me enkele momenten niet te herkennen, daarna verbazing: ‘Spekkers, wat doe jij hier?’

Een dag eerder besloot ik pas te gaan
Een dag eerder had ik er om verschillende redenen voor gekozen om een ticket te boeken naar Kiev voor de volgende ochtend. De laatste berichten over Stefan waren verontrustend, zo zou hij zelfmoord willen plegen, zwierf hij in een buitenwijk van Kiev op straat. De verhalen over zijn criminele activiteiten namen steeds grotere vormen aan. Eerder die week ontvingen ik en anderen, waaronder de journalist Chris Klomp, een aantal zeer alarmerende e-mails van hem met de titel ‘Zelfmoord’, waarin hij stap voor stap uitlegde hoe hij drie zakjes coke gekocht had en van plan was er een einde aan te maken. De mailtjes waren bijna zwanger van wanhoop en de toon werd steeds erger. Op het laatst zou hij zelfs al zijn polsen door hebben gesneden. Later bleek het allemaal onzin te zijn.

De beerput gaat open
Op Facebook is in een expat-groep van Oekraïne naar buiten gekomen dat Stefan had geprobeerd een aantal cheques te vervalsen van een Amerikaanse vrouw die woonachtig was in Oekraïne. Stefan ontkende stellig, maar hij zou daarvoor mogelijk wel gezocht worden in Oekraïne. Een land waar je als homoseksuele journalist niet vast moet komen te zitten. In de weken voorafgaand aan mijn komst naar Kiev werd steeds duidelijker dat veel van de aantijgingen tegen Stefan wel gegrond waren. En dat niet alleen. Er kwamen steeds meer dingen bij. Stefan leek zich niet alleen bezig te houden met het vervalsen van cheques, maar ook met fraude met creditcards en tal van andere zaken. Ook in Nederland bleek hij nog gesignaleerd te staan.

Mee onder voorwaarden
Mijn doel dat ik nu met Stefan in één ruimte stond, was tweeledig. Enerzijds als schrijver en anderzijds om hem een kans te bieden te stoppen met wat hij maar niet kan laten. Om te proberen zaken op te lossen zodat hij na jaren weer een ‘normaal’ leven zou kunnen hebben. Dat was niet makkelijk en ik stelde hem mijn voorwaarden. ‘Ik ben hier om je te helpen, je hebt een hoop ellende teweeg gebracht, slapeloze nachten veroorzaakt en veel mensen pijn gedaan, maar er zijn nog mensen die je willen helpen. Als je deze hulp wilt dan betekent dat je luistert naar wat ik nu ga zeggen, dat je nu al je eigendommen in deze sporttas doet, dat je de komende dagen alleen Nederlands of Engels praat, dat je doet wat ik zeg en dat je direct bij aankomst jezelf meldt bij de politie in Nederland.’ Hij ging akkoord, leegde zijn zakken in de sporttas en voegde daar een klein tasje met zijn laatste bezittingen aan toe.

8 euro boete
Hij zag er slecht uit, vermoeid, verward. Hij was onverzorgd en stonk na tijden niet douchen. Na afscheid bij de ambassade heb ik Stefan naar een hotel gebracht dat ik eerder die dag had geregeld. Na hem te hebben laten douchen en eten hebben we het plan voor de aankomende dagen doorgesproken. Omdat onbekend was of Stefan gezocht werd in Oekraïne kon ik niet simpelweg met hem het land uit vliegen. Ik had besloten om via de Poolse grens, via Duitsland terug naar Nederland te reizen, ik hoopte dat we in drie of vier dagen terug op Nederlandse bodem konden zijn.

Later die dag ga ik met Stefan naar het treinstation van Kiev, tijdens zijn zwerftocht door de stad van de afgelopen weken had Stefan niet meer de mogelijkheid gehad om een boete te betalen voor het niet ophalen van zijn tassen uit een kluisje. We betalen de acht euro boete alsnog en Stefan krijgt twee tassen met kleding terug.

Jeugd
‘Het begon de verkeerde kant op te gaan toen ik 16 was. Ik ben in een veilige omgeving opgegroeid, kreeg altijd alles wat ik wilde, maar ik wilde meer. Als ik een Playstation 2 kreeg wilde ik een Playstation 3. Het was als een verslaving, alles wat ik wilde kreeg ik.’ Als ik met Stefan praat over zijn jeugd komt het al gauw op zijn ouders. Op jonge leeftijd heeft Stefan eens hun bankrekeningen en hun huis leeggehaald en hun auto gestolen. Nadat hij daarvoor veroordeeld was, gaven ze hem nog kans. Stefan probeerde met het vervalsen van handtekeningen een tweede hypotheek los te krijgen op hun huis, en het ging door. Vorige maand nog heeft Stefan geprobeerd een iPhone te kopen door deze af te laten schrijven van de rekening van zijn vader. ‘Ik weet niet wat ik dacht, Michel.’

Waar ging het mis
Echt mis ging het toen Stefan op zijn 18e in Amerika ging wonen. Met 10.000 euro spaargeld die hij van zijn ouders kreeg, kwam hij terecht in het land met alle kansen. ‘The unlimited dream.’ Van zijn voornemen om te gaan studeren, komt niet veel terecht. Al snel gaat hij andermans creditcards gebruiken voor aanschaf van luxe goederen – tot een auto aan toe – en vervalste hij cheques om zijn boodschappen te halen. ‘Ze hebben daar zo’n greencard loterij, maar daar kwam ik steeds niet doorheen. Ik heb toen geprobeerd een greencard na te maken.’ Stefan heeft Amerika verlaten, maar is nooit veroordeeld voor zijn daden daar.

Leven als een koning
In de jaren daarna blijft hij frauderen met creditcards, tot op de dag van vandaag. ‘Ik koop valse creditcards online met bitcoins, de beste creditcards zijn die zonder chip, dan kom je weg met alleen een handtekening.’ Met die gestolen creditcards betaalde Stefan bijna alles de afgelopen jaren. Zo vloog hij naar Seoel, Engeland en andere landen. Hij huurde er hotelkamers mee en betaalde zijn Airbnb rekeningen. Hij woonde in Kiev in een appartement van 2000 dollar per maand, betaald met gestolen creditcards.

Een USB stick vol creditcards
Ik krijg pas echt goed zicht op de omvang van zijn fraude wanneer hij mij net voor zijn arrestatie in Nederland een map geeft met papieren, een USB stick en toegang tot zijn email en sociale media. ‘Michel, het was als een verslaving. Waar een junk hunkert naar drugs, hunker ik naar geld.’

Stefan gebruikte drugs. ‘Ik heb vorige week mijn laptop verkocht, de helft van de 100 dollar die ik ervoor kreeg heb ik gebruikt voor coke.’ Hij geeft aan niet verslaafd te zijn en in de dagen die volgen bespeur ik ook dat de afwezigheid van coke geen invloed op hem lijkt te hebben.

Niet alleen creditcardfraude
Stefan stopte niet bij creditcard-fraude. Zo verklaart hij een interview dat ik met hem had net voor zijn arrestatie dat hij uit Airbnb-huizen spullen gestolen heeft. Ook vanuit de lokale Espressobar in Haarlem heeft hij vorig jaar een spiegelreflex camera meegenomen. ‘Ik zag een tas staan en hoopte dat er een portemonnee in zat. Bleek alleen een camera te zijn. Ik heb de camera later bij een pandjeshuis verkocht voor 70 euro. Ik had niets meer, ik zou naar Moskou gaan en ik had geld nodig.’ Ook erkent Stefan flinke schulden opgebouwd te hebben bij postorderbedrijven en met leningen. ‘Ik weet niet hoeveel dat bij elkaar is, maar minimaal 125.000.’

De grensovergang
Vanuit Kiev reizen we de volgende ochtend vroeg naar Lviv, een stad meer richting de Poolse grens, met een auto die ik de dag daarvoor geregeld heb. Daar brengen we de nacht door. De ochtend daarna vertrekken we met een auto naar het slaperige stadje Rava Ruske, ongeveer zes kilometer van de Poolse grens. Kennissen in Nederland die me gedurende deze reis via GPS volgen, hebben voor ons de beste route over de grens gevonden en de satellietkaartjes eerder die dag naar me doorgestuurd.

De tocht waarvan we dachten dat die een half uur in beslag zou nemen, blijkt niet zo makkelijk te zijn. Na drie uur door berg en dal bereiken we zonder opgemerkt te worden Polen. Het eerste plaatsje dat we treffen blijkt veel minder faciliteiten te hebben dan gehoopt, dus besluit ik dat we zes kilometer door lopen naar een volgend, iets groter dorp. In de hoop daar een taxi te vinden.

Aangehouden in Polen
Halverwege onze wandeling worden we gestopt door de Poolse grenswacht. In een minuut weet Stefan zonder dat ik het doorheb de aanwezige politie drie leugens te vertellen over hoe we in Polen terecht zijn gekomen. Ze ruiken onraad en nemen Stefan en mij mee en onze spullen worden gecontroleerd. Stefan wordt meegenomen naar het bureau en ik moet met acht agenten mee om aan te wijzen waar we de grens over gegaan zijn. Acht uur later worden Stefan en ik na het betalen van een boete door één van de agenten naar een hotel gereden.

De volgende ochtend vroeg vertrekken we weer, om na een paar tussenstops in Krakau aan te komen. Dan is het ineens een stuk simpeler. Twee treinen en we zijn waar we moeten wezen.

Andere slachtoffers
Stefan geeft aan veel mensen mee te hebben getrokken in zijn activiteiten, neem Antonie. ‘Ik leerde Antonie kennen in Beiroet, een hele goeie jongen, ik mocht bij zijn familie thuiskomen, hij was ook homo.’ Hij belde wel eens met Antonie vanuit het hostel waar hij verbleef. Als de politie later op zoek is naar Stefan voor het stelen en gebruiken van een creditcard, is het Antonie die hardhandig van zijn bed wordt gelicht door de Libanese politie. Ze doen Antonie een voorstel. Of je zorgt dat we Stefan vinden, of je draait op voor wat hij heeft gedaan. Even later ontvangt Stefan een bericht van Antonie met de vraag in welk hotel hij verblijft.

‘Ik kijk met afschuw naar mijzelf, dat ik, afkomstig uit zo een goed milieu, zoveel mensen heb teleurgesteld en boos heb gemaakt terwijl ik zonder al deze fratsen het op eigen kracht ook anders had kunnen doen. Ik loog tegen mensen om sympathie te kweken, achteraf zie ik dat het allemaal niet gewerkt heeft.’

Toch wel die cheques vervalst
Een paar weken geleden, toen de meest recente daden van Stefan op internet terechtkwamen, ontkende hij dat hij er iets mee te maken had. ‘Het is mijn handschrift niet eens, ik heb niets gedaan.’ In mijn laatste interview met hem, vlak voordat de politie hem ophaalt in een studio in Tilburg, erkent hij toch. ‘Dat heb ik wel gedaan, er waren zelfs meer cheques, maar ik wil benadrukken dat ik dat geld nooit ontvangen heb. Het was een poging tot, meer niet.’

Ik weet niet wat er waar speelt
‘Ik weet niet hoe mijn leven er over 5 jaar uit zal zien, ik hoop dat ik geen harde straf krijg als ze mij aan Amerika uit zouden leveren. Ik weet niet wat er nog meer speelt. Misschien word ik nog wel gezocht in Israël of een ander land. Een ding weet ik zeker. Als ik vrij ben, blijf ik niet in Nederland’.

Mijn ouders
‘Als ik ook maar iets terug kon draaien van de afgelopen jaren, dan is het dat ik mijn ouders er niet bij betrokken heb.’ Als ik hem er daarna op wijs dat hij vorige maand nog een poging heeft gedaan om 16.000 euro aan spullen bij Coolblue te bestellen op het afleveradres van zijn ouders, reageert Stefan emotieloos. ‘Het is een verslaving, ik denk er niet bij na, ik denk er wel bij na. Ik zie de consequenties niet.’

Als de politie de studio in Tilburg binnen stapt, begint Stefan even ongecontroleerd te huilen. Op dat moment lijkt het er heel even op dat de normaal gesproken emotieloze Stefan inziet wat hij gedaan heeft en wat hem te wachten staat.

En nu?

Stefan zit op dit moment een oude straf van 266 dagen uit in Nederland. Onduidelijk is of hij daarna nog veroordeeld zal worden voor openstaande aangiftes of zal worden uitgeleverd aan één van de andere landen waar hij een spoor van ellende achter heeft gelaten.

In mijn opinie heeft Stefan hiermee een stap in de goede richting gezet. Stefan is ziek en heeft hulp nodig.

Beeld: Guido Koppes

Note: Dit artikel heb ik geschreven voor mijn achternaamswijziging, ik heb er voor gekozen mijn oude achternaam in dit artikel te laten staan om verwarring te voorkomen.