Opinie: Angst dicht bij huis, dat is pas veilig

Op 16 maart dit jaar ontplofte een bombrief die gericht was aan Jeffrey Frank, de directeur van het IMF in Europa. Een medewerker van het IMF raakte hierbij lichtgewond. Later zou bekend worden dat de brief uit Griekenland afkomstig was, 8 andere bombrieven, waaronder één aan Dijsselbloem, zijn daarna onderschept. De verantwoordelijkheid is opgeëist door ‘Samenzwering van Vuurcellen’, een linkse autonome groep uit  Griekenland.

Een dag later op 17 maart, leek het weer raak te zijn. Een dertigjarige man riep in een voorwijk van Parijs ‘Allah akbar’ en sneed de keel van twee mannen door, om daarna te gaan bidden. Later bleken de slachtoffers de vader en de broer van de dader te zijn en is terrorisme uitgesloten.  

De volgende ochtend was het wederom raak in Frankrijk. Op die zaterdagochtend 18 maart werd de 39-jarige Ziyed Ben Belgacem, nadat hij probeerde het wapen van een soldate af te pakken, op het Parijse vliegveld Orly neergeschoten. Eerder die dag schoot Ziyed onderweg naar het vliegveld bij een wegcontrole een agent in het gezicht, deze hield daar lichte verwondingen aan over. De man met de Franse nationaliteit was een bekende van de politie en eerder opgepakt voor drugsfeiten. Hij werd gezocht voor betrokkenheid bij een bankoverval. Vier mensen raakten lichtgewond deze dag, Ziyed overleed en het vliegverkeer bleef de gehele dag ontregeld.

En afgelopen week, exact één jaar naar de aanslag in Brussel was Londen doelwit. De in Kent geboren 59-jarige Adrian Russell Ajao, alias Masood, reed in op voetgangers op de Westminster brug waarna hij, nadat hij een agent had neergestoken, werd neergeschoten voor het parlementsgebouw.

Een dag later werd de 39-jarige in Frankrijk geboren Mohammed gearresteerd nadat hij met hoge snelheid door een winkelstraat in Antwerpen reed. Hij wordt van poging tot terroristische moord verdacht. Diverse media meldden dat hij dronken zou zijn geweest, in zijn auto vonden agenten steekwapens, een riotgun en een bus met onbekende inhoud.

Dit lijkt allemaal heel wat, maar is dat ook zo? Vandaag stelt Stephan Okhuijsen in zijn Column op RTLZ de vraag ’Maar is de situatie wel zo uitzonderlijk? Nee, eigenlijk niet.’

In zijn column stelt Okhuijsen: ‘De aanslag van Karst Tates in Apeldoorn in 2009 is het meest recente ernstige terroristische incident bij ons. De schietpartij in Alphen aan de Rijn wordt niet gezien als een terroristische daad’. De laatste officieel aangemerkte terroristische daad daarvoor dateert uit 2004.  Ook stelt Okhuijsen dat de situatie niet uniek is. Tot begin jaren 90 was het heel onrustig in Europa. Vliegtuigkapingen, bomaanslagen en ontvoeringen kwam veel vaker voor dan nu.’ Statistieken op datagraver.com laten ook zien dat tot en met 2014 ruim de helft van de aanslagen zijn gepleegd door groepen zonder islamitische achtergrond. Pas de afgelopen twee jaar zijn daders met een islamitische achtergrond in de meerderheid.

Een aantal gebeurtenissen domineerde het nieuws deze week, redacties draaiden overuren en iedereen had, zoals tegenwoordig gebruikelijk, zijn mening klaar om er op Twitter over te schreeuwen..

Ik kan mij soms kapot ergeren hoe wij omgaan met een gebeurtenis als een ‘aanslag’. Soms lijkt het niet uit te maken wat er daadwerkelijk gebeurt, zolang wij het maar een aanslag kunnen noemen, want dan kan het vingerwijzen beginnen. Wij schreeuwen direct moord en brand, en als wij het niet al gelijk doen, dan weet onze  vinger al heel snel te wijzen naar de enige daders die veel van ons blijken te kennen: ‘de buitenlander’, IS, de terroristen.

Dagenlang domineert ‘de aanslag’ het nieuws en de voorpagina’s, en dit terwijl de meeste aanslagen die dagelijks plaatsvinden met regelmaat de krant niet eens halen. In maart alleen al zijn er tot nu toe wereldwijd ruim 500 mensen omgekomen bij terroristische aanslagen, vorige maand ruim 1000. Zes hiervan zijn omgekomen in Europa en dan reken ik de daders niet mee. Bij twee van de zes slachtoffers, de vader en de broer uit Frankrijk, betrof het eigenlijk niet eens terrorisme, maar een dubbele moord.   

Lees even mee. In 2015 zijn er in de EU 151 mensen omgekomen door terroristische aanslagen, 360 anderen raakten dat jaar gewond. Wereldwijd kwamen er in hetzelfde jaar ruim 38.000 mensen om bij een terroristische aanslag en vielen er daarnaast 44.000 gewonden. En dan heb ik het nog niet eens over de oorlogsslachtoffers. Zeg ik hiermee dat die 151 slachtoffers in verhouding niets voorstellen? Onzin. Wel zeg ik dat het lijkt of we ons superdruk kunnen maken over wat in onze achtertuin gebeurt, terwijl wat er een paar duizend kilometer verderop gebeurt niet echt schijnt te boeien.

En als we het breder bekijken. Terwijl in één jaar 151 mensen binnen de EU omkwamen door een aanslag, werden ruim 5000 mensen binnen de grenzen van EU vermoord zonder terroristische oorzaak, ruim 26.000 andere Europeanen overleden na een verkeersongeluk dat jaar.

Laten we vooropstellen dat ik net als eenieder, elk slachtoffer betreur, of dit nu komt door een aanslag, door een moord, een auto-ongeluk of door hongerdood. Toch walg ik soms van onze egoïstische instelling. Als ik Henk en Ingrid moet geloven dan hebben alle terroristen het vandaag de dag op ons gemund,  terwijl nog geen 0.4% van de slachtoffers van aanslagen vallen binnen de grenzen van de EU, laat staan hier in Nederland waar al 10 jaar geen aanslag gepleegd is. Kunnen wij van ‘geluk’ spreken, hebben wij de zaken beter op orde dan bijvoorbeeld België of Frankrijk? Hebben wij betere inlichtingendiensten?

Toen van de week in Engeland een man inreed op voetgangers, ontplofte Twitter en het domineerde het avondnieuws. Bedenk dit, dezelfde dag vielen er ruim 100 slachtoffers wereldwijd door terreuraanslagen, overleden dezelfde dag ruim 70 mensen in de EU door een ongeluk en werden 14 anderen vermoord. Sterker nog, binnen 24 uur na de aanslag overleden er ruim 40 mensen die in twee bootjes Italië probeerden te bereiken, 200 mensen van dat ongeluk zijn nog vermist. Ook vielen er volgens ooggetuigen mogelijk meer dan 200 burgerslachtoffers bij een aanval in Mosul.

Op Twitter werd door diverse mensen direct de schuld gegeven aan de terroristische vluchteling of de Islamiet. Dit terwijl geen van de daders van de aanslagen in de EU van afgelopen maand vluchteling was. Allemaal zijn ze binnen de EU geboren. Wel hadden de daders een islamitische achtergrond.

Ook journalisten hebben snel hun mening klaar als er in onze achtertuin iets gebeurt. Neem als voorbeeld gisteravond toen er berichten binnenkwamen over een schietpartij in Lille. Volgens de eerste berichten op Twitter was er een groot aantal slachtoffers bij een schietpartij bij een metrostation, RTL Late Night sprak direct van een mogelijke aanslag, even later zou blijken dat het ging om confrontatie tussen twee criminele groepen, 3 mensen raakten gewond. Maar ach, de angst regeert.

Soms mag er best wel eens gerelativeerd worden, en soms mag er best wel eens beter buiten onze landsgrenzen gekeken worden. Bekijk bijvoorbeeld eens Venezuela, een land waar je gek genoeg bijna nooit iets over hoort. In Venezuela worden dagelijks rond de 70 mensen vermoord, ruim 26.000 mensen per jaar, dat is in verhouding ruim 220 keer zoveel als bij ons in Nederland. Nee, dat is niet omdat Venezuela met 30 miljoen inwoners heel veel meer inwoners heeft dan Nederland of omdat er zoveel Moslims in Venezuela wonen, 95% is rooms-katholiek.  

Maar moeten we ons dan niet druk maken?  Natuurlijk wel, want als je iemand in zijn gezicht slaat dan kun je een klap terug verwachten. Al decennia lang bemoeit ook Nederland zich met geopolitieke conflicten, soms ter bescherming van de EU, soms omdat wij van mening zijn dat implementatie van de Westerse democratie de lokale bevolking kan helpen. Soms komen we er pas decennia later achter wat onze daadwerkelijk grondslag was om ons ergens mee te bemoeien. De haat van verschillende mensen richting ‘het westen’ is mede hierdoor afgelopen decennia alleen maar gegroeid.

Tussendoor hebben we onze eigen problemen, die soms niet opgelost lijken te kunnen worden. Zo hebben we fouten gemaakt met immigratie door groepen te segregeren en heeft het populisme meer en meer verdeeldheid gecreëerd. Je kunt verwachten dat wanneer je iemand lang genoeg in de hoek zet,  die persoon niet voor altijd stilletjes voor zich uit blijft staren, maar  zich daar op een gegeven moment tegen gaat verzetten. Volgens mij is dat precies wat gebeurd is, ook bij ons.  

Volgens mij zijn wij een stuk minder verdeeld over hoe wij moeten omgaan met haat, agressie, geweld en aanslagen. Weinig mensen zullen, wanneer je ze op straat vraagt of de aanslag in Londen terecht was,  ‘ja’ antwoorden. Er is maar een heel kleine groep mensen die deze dingen verheerlijkt, maar soms lijkt het wel of dat kleine groepje mensen het weet te winnen van ons gezonde verstand.

De wereld draait in rap tempo door. We leven in een snel veranderende wereld waar op dit moment een groot aantal verschillende geopolitieke machten bezig is zijn eigenbelang te verdedigen. Rusland, Turkije, de EU, en dat is als wij dicht bij huis kijken. Het is wachten tot de vlam een keer echt in de pan slaat en wij er ons met onze Hollandse diplomatie niet meer uit weten te redden. Er zijn oorlogen in het verleden om kleinere dingen ontstaan, en toen hadden we geluk, want toen leefden wij in een minder verdeeld land dan we nu doen.  

Misschien komt onze angst wel uit een heel andere hoek en zijn wij bang omdat we juist wel zien wat er buiten de EU gebeurt en weten wij allemaal diep van binnen dat die beelden die zo onrealistisch en ver weg lijken, niet onrealistisch zijn en ook wel eens heel dichtbij kunnen komen. Door die gedachte maakt elke ‘aanslag’, hoe klein deze in verhouding ook is, ons terect bang voor de toekomst. Loop maar eens een seniorencomplex binnen, drink eens een kopje koffie, en praat eens over vroeger, want zo lang geleden is vroeger nog niet.

(Statistieken over terroristische aanslagen kunnen je o.a. vinden op de website van datagraver.com)