Volgens mij had Margje Fikse een onverzorgde man met een lange baard en met haar als dreadlocks verwacht. Volgens mij verbeelde ze voor mijn komst in haar studio dat ik omringd zou zijn door strontvliegjes, dat ik drie lagen kleding aan zou hebben en zou stinken van 3 weken niet douchen, dat ik een winkelwagentje met al mijn eigendommen in Aldi tassen en een halve liter Schultenbräu voor me uit duwend het NOS-gebouw zou binnenlopen om daarna dronken, boerend en ruftend bij haar in de studio plaats te nemen om over daklozen te praten?
Maar je ziet er gewoon goed uit
Met enige verbazing zei ze ‘maar je ziet er gewoon goed uit’? Het was als of er op dat moment een wereld voor Margje open ging, en weet je Margje, ik nam het je niet eens kwalijk. Volgens mij hebben veel mensen dat beeld wanneer ze het hebben over daklozen. Gelukkig voor ons daklozen zit dit anders. Ik durf te wedden dat de meeste van ons onherkenbaar tussen anderen op straat lopen.
Noodopvang in Purmerend
Het was een week geleden dat ik me bij de noodopvang in Purmerend melde. Het was 21:00 toen de deur open ging en een meisje van in de twintig de deur open deed. Buiten was het koud, ik droeg mijn rugzak die afgelopen jaren mijn beste vriend was geweest in mijn reis door Zuid-Amerika. Nooit had ik in die jaren op straat hoeven te slapen. Buiten is het koud, ik denk terug aan nog maar een paar maanden terug toen ik niet eens eigenaar van een jas hoefde te zijn zo warm was het.
In de huiskamer zaten zo’n tien over het algemeen net geklede mannen van verschillende leeftijden, afkomst, geloof en achtergrond te kijken naar hetzelfde televisiescherm. Het was een mooie grote flatscreen, niet het eerste wat ik zou verwachten in een noodopvang maar later leer ik dan ook dat deze is gedoneerd door een kerk. Het meisje dat de deur open deed was nieuw, een invalster, ze werkte er pas een paar dagen, en dat kon je merken ook, het verliep allemaal wat stroef.
Het is verdomme niet normaal
Er hing een lichte spanning, een dreigende sfeer, eentje dat ik herkende uit de gevangenis. Wanneer je alles verloren hebt, zijn je laatste bezittingen – welke mogelijk in goede tijden onnozel lijken – je enige houvast. En die verdedig je. Je plekje op de bank, het programma dat je wilt zien, de paar minuten die je hebt om te douchen en je kopje thee. ‘Het is verdomme niet normaal! Jullie lijken wel varkens!’ briest een nieuwe huisgenoot terwijl hij zichtbaar teleurgesteld de huiskamer binnen dondert. ‘Is het nou verdomme zo veel gevraagd om de badkamer een beetje netjes achter te laten, ik ben niet van plan te douchen in de bagger en teringzooi van een ander!’ Bijna emotioneel druipt hij daarna af om af te koelen en een shaggie te roken. Het gebeurt vaak dat emoties, die in mijn ogen vaak nog om kleine dingen gaan, uit de hand dreigen te lopen.
Een bed voor 150 euro
De noodopvang, een vrijstaand ruim eengezinshuis uit 1956 ziet er netjes uit, de ongeveer 15 mannelijke bewoners delen drie slaapkamers en 1 douche, de twee vrouwen delen een aparte kamer en hebben een eigen douche. Van 21:00 tot 8:00 is deze plek mijn tijdelijke onderkomen, omdat er meer daklozen dan bedden zijn in Purmerend zal om de drie of vier dagen worden bepaald of dat ik nog steeds recht heb op mijn bed. Indien ik gebruik wil maken van de opvang betaal ik net als iedereen een eigen bijdrage van 5 euro per nacht. Ik heb geluk, in Purmerend kun je deze 5 euro laten opschrijven met een schuldbekentenis op het moment dat je net als ik geen geld hebt. Je betaalt het dan wanneer je weer inkomsten hebt. Bij andere steden, zoals Zaandam, waar je 7.5 euro per nacht betaalt, dien je direct af te rekenen.
Als je niet beter zou weten zou je denken dat het makkelijk is om uit een situatie te komen waar je niets hebt. Maar geloof me, zo makkelijk is het niet. Met nul euro in je zak ben je erg beperkt, zo kun je niet makkelijk reizen, kun je geen hygiëneproducten kopen zodat je nog een beetje fatsoenlijk voor de dag kan komen, en ben je voor eten afhankelijk van de goedheid van derden. In de nachtopvang kun je 5 dagen van de week een warme maaltijd krijgen, bij de dagopvang ook, dus met een beetje plannen is dat te doen, als je een fiets hebt tenminste.
168 euro per uur
‘Ah hier staat het,’ zegt de begeleider van de Brijder tegen mij als ik op een dag even langs ben bij de dagopvang. ‘Het zijn er 100. Volgens het onderzoek van afgelopen jaar telt Purmerend ongeveer 35 daklozen en 65 thuislozen, dat is een verdubbeling van 4 jaar geleden.’ ‘Onzin roept een lotgenoot tegen mij vanaf de andere kant van de kamer, we zijn met veel meer.’ Ik denk even na en besluit dat ik het met mijn lotgenoot eens ben. Ik heb afgelopen dagen al zoveel daklozen ontmoet dat 35 me aan de lage kant lijkt. Doordeweeks zijn wij daklozen hier tussen 9:30 en 13:00 welkom bij de dagopvang, een warm kopje koffie, een praatje en wat hulp waar mogelijk. Brijder is blij, of in ieder geval de directeur van Brijder is blij. Vandaag staat in de krant dat het college van Purmerend extra geld voor de dagopvang beschikbaar stelt: 174.720 euro om precies te zijn, zodat ze op ‘werkdagen van 9:30 tot tot 17:00 open kunnen. Volgens Het noordhollandsedagblad is het ‘Waarschijnlijk dat de dagopvang dan open kan zijn van negen uur ’s ochtends tot vijf uur ’s middags, maar dat wordt nog bekeken’ in mijn hoofd bereken ik snel wat dit betekent voor de belastingbetaler… 174 duizend is 15.000 euro per maand, een kleine 700 euro per 4 uur, 168 euro per uur. Dat is dure koffie, zeker als je bedenkt dat we vandaag hier met 5 man zitten. Waar gaat dat geld toch heen, dacht ik bijna hardop.
Ik ben me er van bewust dat ik mezelf in deze situatie heb gebracht. Had ik maar een studie afgemaakt, was ik maar voor een baas gaan werken, waarom toch niet terug naar Venezuela, zijn gedachtes die regelmatig voorbij komen. Allemaal gedachtes die me vandaag niet gaan helpen, dus besluit ik ze vrij snel los te laten.
Gewoon even aanvragen
‘Je kan toch gewoon een uitkering krijgen’ zegt Margje Fikse vol overtuiging, naast mij in de studio zit Thierry Baudet volgens mij mee te knikken. In gedachten ben ik blij voor Margje, ze zal waarschijnlijk nooit een uitkering nodig hebben gehad. Ik voor deze gebeurtenis ook niet, maar ik leerde al vrij snel dat een uitkering aanvragen niet zo gemakkelijk is. Om te beginnen heb je een adres nodig, en die had ik niet. Sterker nog, door mijn verblijf buiten Nederland had ik zelfs geen BSN (sofinummer) meer. Daarnaast kan de behandeltijd van een aanvraag voor een uitkering 8 weken zijn, en zit je, zeker als dakloze, vast aan een lange lijst met verplichtingen. Zo moet je elke dag doorgeven waar je slaapt. Sommige van mijn huisgenoten moeten zelfs bijna elke verplaatsing via SMS doorsturen, doe je dat niet dan vervallen je rechten. 8 weken zonder enige inkomsten is lang, ook als dakloze en zeker als dakloze die zo snel mogelijk zijn zaakjes op orde wil hebben Een daklozenuitkering in Nederland krijgen is niet heel makkelijk, een uitkering behouden al zeker niet. Zo sprak ik laatst een dakloze in Amsterdam. Als slaapadres had hij het Vondelpark doorgegeven. Eigenlijk mag je daar niet liggen maar hij had daar een fijn plekje. Op een avond dacht hij politie te zien, dus hij ging een blokje om, later bleken het leden van sociale recherche te zijn geweest om te kijken of hij er wel echt ligt. Ze konden hem niet vinden, stopten per direct zijn maatschappelijk traject. Toen ik hem tegenkwam bij het daklozenloket moest hij opnieuw vanaf stap een aanvraag doen. Ook in Purmerend spreek ik met lotgenoten voor wie het niet vreemd is dat handhaving om 6:00 in de ochtend komt controleren of je wel echt op het bankje dat je eerder hebt aangegeven bij het station ligt.
Ik wil helemaal geen uitkering
Ik wil niet eens een uitkering, denk ik, terwijl ik gevoelsmatig mijn tijd aan het verdoen ben net iets na acht uur ‘s ochtends in de hal van het ziekenhuis. Het liefst ga ik vandaag ergens aan de slag. Zo makkelijk gaat dat helaas niet, een baan vinden. Strak heb ik weer een sollicitatie, maar alles was tot nu toe onsuccesvol. Het helpt denk ik ook niet mee dat ik twee keer een Hbo-opleiding vroegtijdig heb gestopt, een strafblad heb en dat alles dat ik heb gedaan als zelfstandig ondernemer was.
236 euro per maand
Tussen 8:00 en 21:00 heb ik geen dak boven mijn hoofd. Ik heb nog geen dagbesteding, dus ik besteed veel van die uren in de hal van het ziekenhuis en in de bibliotheek. Tijd zat in ieder geval om van andere ervaringsdeskundigen te leren hoe de wereld van de dakloze eruit ziet, en vooral tijd zat om te piekeren over de kromheid van sommige dingen in het systeem. Een systeem wat in mijn ogen de neiging heeft mensen verder in te problemen te helpen in plaats van mensen eruit te halen.
Dat is toch raar, zegt de net-volwassen-geworden dakloze tegen me. Ik krijg 236,35 euro bijstand per maand, daar moet ik ongeveer 150 euro van betalen aan de nachtopvang, dan hou ik ongeveer 86 euro over en dan heb ik nog niet eens mijn zorgverzekering betaald. Waar moet ik van leven?
Wachtlijsten
In Purmerend hebben ze het Algemeen Opvangcentrum Purmerend (AOP), de nachtopvang waar ik verblijf is onderdeel van deze organisatie. In Purmerend, een gemeente met een kleine 80.000 inwoners, is het AOP de organisatie waar je als dakloze moet zijn. Al voor mijn aankomst in Purmerend had ik me aangemeld voor het regulieren traject, een tijdelijke (nood)woonruimte met woonbegeleiding. De wachttijd voor dit traject wisselt nogal, zo heb ik mensen gesproken die nu al 10 maanden wachten op een woning en heb ik in bij andere vernomen dat dit wel eens veel sneller kon. Mijn intake zal ergens binnen twee weken plaatsvinden, maar dat kan net zo goed pas na twee maanden zijn als ik mijn huisgenoten moet geloven.
Het is 12 december, ik ben jarig. Net na half vijf ‘s middags loop ik bij de achterdeur van mijn moeders huis naar binnen. Mijn arme moeder, echt getroffen heeft ze het niet met deze zoon…
Wordt vervolgd
Nederlands 
العربية 
English 
Español 
简体中文 
Deutsch 
Русский