Vrijwillig opgesloten in Tocoron, de beruchtste gevangenis van Venezuela

Tocoron is de beruchtste gevangenis van Venezuela. Er vallen honderden doden per jaar en werkelijk alles is er te krijgen. Wapens, cocktails en zelfs een krokodil zijn binnen de muren te vinden. Ik liet me er vrijwillig opsluiten.

Normaal gesproken is de toegangsweg naar de gevangenis die uitkijkt op een open veld verlaten. Deze ochtend echter, als ik om 7 uur met mijn motor kom aanrijden, is de weg omgebouwd tot een ware boulevard. Ik parkeer bij een soort van beveiligde stalling die voor de dag opgebouwd is en laat mijn helm, telefoon en andere bezittingen achter bij dezelfde mensen.

Het is nog vroeg en de poort van de Tocoron gevangenis zal voor zeker nog een uur niet open gaan. Ik en mijn fixer besluiten koffie te gaan drinken bij één van de tijdelijk opgebouwde restaurantjes.

7500 gevangenen

Mijn fixer is een Venezolaanse jongen van rond mijn leeftijd. Hij heeft ‘binnen’ sinds een jaar een familielid vastzitten, die is veroordeeld voor een gewapende overval. Straks zal hij mijn gids zijn, als ik mezelf binnen de muren van Tocoron zal laten opsluiten.

Tocoron is berucht. Honderden mensen per jaar overlijden er door geweld. Oorspronkelijk werd de gevangenis gebouwd voor 900 gevangen, maar tegenwoordig zitten er ruim 7500 gevangenen, verdeeld over verschillende gebieden.

Om urenlange rijen en controle op contraband te voorkomen besluiten we de Guardia Nacional (die de buitenkant van de gevangenis bewaakt) om te kopen. Al snel staan we, na het afgeven van onze identiteitsbewijs, zonder controle binnen. Dit zal de laatste keer zijn dat ik vandaag een bewaker zie, want vanaf dit punt zijn bewakers en autoriteiten niet meer welkom. Ze zullen zelfs worden neergeschoten als ze wel proberen binnen te komen.

El Niño Guerrero

Tocoron wordt geleid door gevangen met aan de leiding El Niño Guerrero, oftewel ‘de Pran’. De gevreesde leider houdt de afgelopen jaren de touwtjes binnen de muren van zijn stad strak. Hij wordt gerespecteerd en door velen zelfs als een icoon gezien.

El Niño Guerrero en de Pran zijn bijnamen van Héctor Gabriel Guerrero Flores. Op 30 augustus 2012 ontsnapt hij samen met 14 van zijn handlangers uit Tocoron. Later werd hij weer gearresteerd. Omdat hij een vals identiteitsbewijs gebruikte tijdens zijn arrestatie duurde het echter drie weken voordat de autoriteiten er achter kwamen dat ze de meest gezochte crimineel van het land al vast hadden zitten. Bij terugkomst in Tocoron werd hij door zijn iconische status met open armen ontvangen.

Als ik na het Guardia checkpoint naar binnen loop kom ik op een soort boulevard terecht. Ik kom voorbij een plein met live muziek en een DJ, een zwembad in aanbouw en diverse restaurantjes, winkels, barretjes en een tandarts. Voor mij wordt door een elektrabedrijf, bestaande uit gevangenen, gewerkt aan een elektrapaal.

Niets in de gevangenis gebeurt tegen de wil van El Niño Guerrero. Mocht ik iets stoms uithalen, dan is dat daarom een probleem voor mijn contactpersoon binnen de muren. Ik word dan ook scherp in de gaten gehouden en foto’s worden voor mij gemaakt.

Pistolen en mitrailleurs

Alles wat je kunt bedenken is binnen de muren te krijgen. Van levensmiddelen tot elektronica en van drugs tot wapens. Laatstgenoemden worden binnen de muren van Tocoron, van kleine pistolen tot grote mitrailleurs, openlijk gedragen. Zo nu en dan zie je de Pran of zijn broer voorbij rijden op de exclusief voor hen geïmporteerde motoren.

Tocoron wordt gezien als een van de gewelddadigste gevangenissen in Venezuela en misschien wel van het continent. Al snel blijkt dan ook dat de claim van de Venezolaanse regering dat alle gevangenissen van het land ontwapend zijn, niet klopt. Officiële cijfers van het aantal doden per jaar zijn niet bekend, maar in 2012 zouden dit er volgens uitgelekte cijfers een ruime 600 zijn.

Krokodil

El Niño Guerrero houdt van dieren, dus als we verder het terrein van de gevangenis binnenlopen, komen we voorbij een dierentuin met tientallen soorten beesten in kooien –inclusief een krokodil – en een paardenren met een zestal volwassen en twee jongere paarden. Mijn contactpersoon houdt van paarden dus we blijven er even rondhangen.

Sloppenwijk

De gevangenis bestaat uit verschillende delen. Je hebt de flats in het begin van het terrein, dan een gigantische sloppenwijk en uiteindelijk een tentenkamp. Je status binnen de muren bepaalt waar je terechtkomt. Het tenten kamp is eigenlijk een kleine gevangenis binnen de gevangenis; er staat zelfs een hek om heen.

Mijn contactpersoon woont in de sloppenwijk, wat zijn naam eigenlijk geen eer aan doet want het is één van de betere plekken om te wonen. Honderden met triplex en golfplaten bedekte bouwsels vormen straten en wijken. De dunne houten opbergboxen waar nieuwe Bera-motoren in vervoerd worden vormen 80% van de bouwmaterialen.

Drie bij drie

Terwijl we door de straatjes lopen worden we scherp in de gaten gehouden door de bewapende jongens in de controleposten. Het ‘huisje’ van mijn contactpersoon is ongeveer drie bij drie meter en word gedeeld met een ander. Naast een bed en een kledingrek heeft hij de luxe van een kleine airconditioning en een tv’tje. In de hoek van de kamer staat een emmer die dient als toilet, de boel is vochtig en het wemelt er van ongedierte. Dit wordt mijn kamer de komende avonden.

De boel is vochtig en het wemelt er van ongedierte

We lopen nog wat rond en mijn contactpersoon stelt me voor aan wat mensen, laat mij hun honkbalveld zien en we eten wat bij één van de tientallen primitieve restaurantjes. Wat mij opvalt is dat zelfs dingen die buiten deze muren door de crisis in Venezuela nauwelijks meer te krijgen zijn, zoals shampoo, olie en brood, hier in overvloed verkocht worden.

Discotheek Tokio

Later die avond spreken we af met wat mensen die ik eerder die dag ontmoet heb. We ontmoeten elkaar in de discotheek van Tocoron, genaamd ‘Tokio’. Onder het genot van wat cocktails praten we over hun leven binnen de muren. Sommigen zitten hier al jaren, andere zitten er net. Achter ons draait de DJ muziek en als je hier zo binnen staat is deze disco niet te onderscheiden van een disco buiten de muren.

Als we gaan slapen deel ik mijn bed met een ander terwijl nog twee gevangenen op de grond naast me liggen. Voor ik in slaap val hoor ik dichtbij nog wat pistoolschoten. Ik vraag me wat er nou weer gebeurd is.

Banco Nacional de Tokio

‘s Ochtends besluit er voor de anderen uit te gaan. In het steegje ga ik tussen de modder op een klein plastic stoeltje zitten. Ik kijk om heen en denk aan hoe gevaarlijk het hier wel niet is. Wat als er ooit brand uitbreekt en wat als je echt ziek mocht worden?.

Rond een uur of zeven wandelen we weer verder. Tijdens het ontbijt vertelt mijn contactpersoon over de tandarts, de gevangenisbank ‘Banco Nacional de Tokio’ en de andere bedrijfjes die er in de loop der jaren op het terrein ontstaan zijn. Tocoron is binnen de muren een op zichzelf draaiende stad inclusief vuilnisophaaldiensten, een verbouwingsbedrijf en een bedrijf voor elektrisch onderhoud.

Het huis van de broer

Vlakbij de entree van het terrein staan twee grote flatgebouwen. In de muren van deze gebouwen zitten honderden maar dan ook honderden kogelgaten, op de gebouwen staan gewapende gevangenen de wacht te houden. De meeste kogelgaten zijn ontstaan nadat er een paar jaar geleden een strijd ontstond tussen El Niño Guerrero en een rivaal die van mening was dat de macht verdeeld moest worden. In een acht uur durende strijd met pistolen, machinegeweren en granaten is die rivaal toen uitgeschakeld.

Vandaag de dag is de flat het huis van de broer van El Niño Guerrero. Als ik de flat binnen loop begint het te voelen als een gevangenis. Het is donker, kil, en de hekken maken het echt. We worden beneden aandachtig bekeken door de twee gevangenen met een machinegeweer die het eerste checkpoint vormen. Hoe meer trappen we op lopen hoe groter de controle wordt. De broer woont op de bovenste verdieping in een soort van door cellen samengevoegde meerkamerappartement.  Het is niet de mooiste plek om te zitten in Tocoron, maar hij zit er dan ook voor het statement: ‘Er is er maar één de baas.’

Pretpark

Ik ben uitgenodigd voor een barbecue, en we lopen via de boulevard richting de andere kant van Tocoron. De boulevard lijkt ondertussen meer op een pretpark. Gevangenen verkleed als nar, soms op stelten, lopen rond en er worden ballonnen en andere zaken verkocht aan bezoekers. Achter ons is een tandartsenpost, en voor ons wordt door het gevangenen beheerde elektrabedrijf gewerkt aan de bekabeling. Op een poster van de ‘Banco Nacional de Tocoron’ wordt uitgelegd hoe gevangen geld kunnen overmaken van buiten de gevangenis.

Tijdens de barbecue praat ik met de vader van El Niño Guerrero en zijn zoons. Hij is trots op hen. Binnen de muren oogsten ze respect en ze hebben duidelijk de macht in handen. Eten en alcohol is er in overvloed, er wordt vooral veel gelachen, de zaken gaan goed voor El Niño.

Twee dagen na mijn bezoek lees ik in de krant dat er weer iemand is vermoord in Tocoron. Twee weken later wordt de broer van El Niño vrijgelaten.